Voor mijn nieuwe boek over samengestelde gezinnen heb ik een stuk geschreven over emotioneel bewustzijn. In mijn boek is het een heel hoofdstuk, in deze column leest u een samenvatting van een deel hiervan. Waarom schrijf ik over emotioneel bewustzijn? Door mijn werk als paragnost, traumatherapeut en coach zie ik bij veel mensen pijn. Pijn en hierop het verschuiven van bewustzijn. Dit laatste creëert vaak veel automatisch gedrag. Stellen geven aan: ‘We hebben steeds dezelfde discussies‘, individuele cliënten geven aan ‘Waarom gebeurt het mij steeds? Waarom ontmoet ik steeds dit soort mensen? Behandelen mensen mij steeds zo?’
We hebben het vaak niet door maar we verschuiven gedurende een dag steeds van bewustzijn. We zijn ‘blij als een kind’, ‘boos als een stier’, ‘ondeugend als een tiener’, we staan ‘uit’ als we van A naar B rijden, we vrijen als volwassenen, maken ruzie als kinderen, geven leiding vanuit ons kritisch volwassen bewustzijn etc. etc. Zo maken we gedurende dag vele bewustzijnstoestanden mee. Zonder dat we het ons ‘bewust zijn’,
Vaak gebeurt het dat je geraakt wordt. Je voelt je bijvoorbeeld niet gezien door je partner, op je werk of door iemand in je omgeving. Dat kan pijn doen, je boos maken, onzeker maken, je geïrriteerd maken etc. Wat je gevoelens ook zijn er wordt iets in je geraakt.
Emotioneel bewustzijn gaat over je bewustwording van het deel wat geraakt wordt en het leert je hoe je met deze geraaktheid kan omgaan.
Meestal reageren we namelijk automatisch op de gebeurtenissen die we meemaken. We worden boos op onze partner, we raken geïrriteerd naar onze collega’s, we mopperen op onze (stief-) kinderen. Onze automatische reacties worden vaak niet ‘bevraagd’. Nee, eerder zoeken we de bevestiging: ‘Het is toch niet normaal dat hij…!’
En vaak is er inhoudelijk geen speld tussen te krijgen. Andere mensen, dieren of dingen zijn nu eenmaal irritant, vervelend, onbeschoft, asociaal, naar of vervelend! Wij zelf zijn misschien niet perfect maar we komen er wel in de buurt, toch?! Nee, dat is natuurlijk gekkigheid. Toch wil ik voorbij gaan aan het logische redeneren. Soms heb je gelijk en is een ander niet aardig voor je, of had hij of zij het beter anders kunnen formuleren.
Laatst sprak ik een cliënte, genaamd Gerda, die zei: ‘Ik ben ziek, en toch willen ze dat ik kom werken! Dat is toch niet normaal!’ Als ‘mens’ ben ik het inhoudelijk met haar eens. Ik vind het niet handig van haar leidinggevende dat deze zo met haar om gaat. (De leidinggevende stelde, tegen het advies van de bedrijfsarts in, dat Gerda toch moest komen werken). Zelfs nu we weten dat het inderdaad een feitelijk ‘onrechtvaardige’ situatie is, is dit een potentieel groei moment voor het emotionele bewustzijn van Gerda! Het helpt Gerda niet wanneer ik haar zou bevestigen in haar perceptie van dit onrecht!
Haar pijn en boosheid over deze situatie was een mooie ingang om haar emotionele bewustzijn te onderzoeken. Want wat maakte dat zij, bij deze situatie, haar schouders niet ophaalde?, en dacht: ‘Ik ga niet, ik hoef niet, het is hun probleem!’
Wat maakte dat ze er zo boos en ongelukkig van werd? Dat ze er maar over bleef nadenken, dat ze stress ervoer hierover? Dat ze bevestiging zocht? Dit werd veroorzaakt door de verschuiving in haar emotionele bewustzijn. Ze werd geraakt, omdat er iets te raken viel, van binnen! Haar automatische reactie was: vechten, in discussie gaan, opkomen voor zichzelf, interpreteren, nadenken, piekeren, boos worden!
Wat gebeurt er nu in deze situatie?
(Feiten): Haar leidinggevende zei haar om, ondanks haar ziek zijn, te komen werken. (Gedachten): Zij dacht dat haar leidinggevende geen rekening met haar hield, haar gezondheid niet belangrijk vond. ( Gevoel) Gerda voelde zich boos worden’.
We gingen erover in gesprek en na doorvragen en goed voelen werd het volgende duidelijk:
Gerda’s emotionele bewustzijn: Ze verschoof van een rustig gevoel naar boosheid. Het proces wat wij volgden verliep als volgt: Haar interpretatie van deze situatie en haar gedachten voedden dit gevoel. Haar interpretaties werden gekleurd door haar levenservaringen. Door dat wat er feitelijk werd geraakt, oude pijn. De pijn van ‘ik ben niet belangrijk’. Deze pijn kwam voort uit haar jeugd. Waarin haar ouders er niet voor haar konden zijn en het te druk hadden met hun eigen werk en leven om zich met haar bezig te kunnen houden. Deze pijn werd geraakt.
Wat kan zij nu doen?
Belangrijk is dat ze zich bewust wordt van haar verschuiving van bewustzijn. Op het moment dat ze boos wordt en in zichzelf of bij anderen bevestiging zoekt voor het onrecht in deze situatie is het belangrijk hier even bij stil te staan. ‘Kijk mij eens boos (angstig/verdrietig/ongelukkig) worden om dit onrecht‘ is een helpende zin. Het helpt omdat het net een klein beetje afstand geeft tussen de situatie en de gevoelensbeleving. Het geeft ruimte voor een volgende stap: ‘Ook al is de situatie feitelijk onrechtvaardig en gaat men verkeerd met mij om, wat maakt dat ik zó boos wordt? Ik heb er veel last van. Is deze situatie zo groot of wordt er iets onderliggends getriggert?’ ‘ Wat gebeurt er nu? Ik voel me net als…’ Hier dan vul je voor jezelf de situatie in die in je opkomt, waar dit je aan doet denken. (Gerda: ‘toen ik 6 jaar was lieten mijn ouders me alleen in huis om zelf naar hun feesten te gaan. Ik voelde me onbelangrijk! Ik had buikpijn en er was niemand voor mij!’)
Wat kun je vervolgens doen?
De meeste mensen zeggen nu: ‘dat gevoel moet weg, het is niet van nu, het is geweest, hoe krijg ik het eruit!!??‘ De kunst is dat niet alles weg hoeft te gaan. We hebben een persoonlijkheid welke is opgebouwd uit allerlei levenservaringen, positieve en negatieve. Wanneer je een levenservaring of bijbehorende gevoel wilt wissen is het net alsof je een steen midden uit een muur trekt. De muur wordt dan instabiel. Belangrijker is de ervaring en het bijbehorende gevoel te erkennen en het op de juiste plek te plaatsen:
‘Kijk ik voel me net als toen. toen was het inderdaad verschrikkelijk naar!’ (eng, beangstigend, vervelend, pijnlijk etc.) ‘Wat had ik eigenlijk nodig? ‘ Gerda: toen voelde ik me zo onbelangrijk! Ik had eigenlijk iemand nodig gehad die me vasthield. die me zou zien! iemand die tijd en aandacht aan me zou geven! ‘Wat heb je nu nodig? Wat kan ik aan mijzelf geven?‘ Erkenning en bevestiging dat ze me zien op mijn werk, dat ik gewoon ziek mag zijn zonder gezeur!
Feitelijk heeft Gerda allebei nodig: Haar oude gevoelens mogen gerustgesteld, opgevangen en gedragen worden. ‘Natuurlijk voel ik me naar. het was ook naar en ik was toen ook ontzettend alleen en ik voelde me helemaal niet belangrijk! Dat was toen zóóóó pijnlijk, ik snap helemaal dat ik dit gevoel nog steeds met me meedraag’. ‘Deze situatie lijkt er inderdaad een beetje op ook al is het niet hetzelfde. Ik mag me verdrietig en klein voelen en onbelangrijk. Ik ben er voor mijzelf en ik ERKEN dat het nooit had mogen gebeuren toen. Ik ERKEN dat ik tekort gedaan ben. Ik laat het gevoel er helemaal zijn. Het gevoel hoeft niet weg, ik zorg voor mijzelf en kan dat gevoel nu dragen. Ik kan het aan. Ik hoef niet te vechten, of het gevoel weg te drukken. Ik kan het in de ogen kijken, voelen en laten zijn.’
Het gevoel krijgt ruimte en verschuift naar de oorspronkelijke plek. Er ontstaat ruimte om de situatie in het hier en nu LOS te zien van de situatie in het verleden. Het BEWUSTZIJN verschuift naar het heden. Gerda: ‘Toen ik eenmaal zag welke pijn er onder zat. welke pijn deze situatie triggerde, werd ik rustiger. Ik ERKEN dat hetgeen de leidinggevende in het NU probeert te doen onrechtvaardig is en niet getuigd van inlevingsvermogen. Het zegt echter iets over haar en niet over mij! Ik ga haar vragen hoe zij het heeft bedoelt, en ik vertel haar ook dat ik niet kom werken op advies van de bedrijfsarts.‘ ‘Ik ben me bewust van de gevoelens in mij welke getriggert worden door deze situatie. maar omdat ik ze erken hoef ik er niet meer naar te handelen.’
De stappen om emotioneel bewust te leren zijn helpen je om keuzes te maken in je gedrag, in plaats van automatisch te reageren. Zelfs als de situatie inhoudelijk echt niet oké is, kun je nog steeds leren kiezen hoe je wilt reageren!
Kortom:
Bewustwording van je huidige pijn,
Erkennen van de onderliggende pijn,
De onderliggende pijn dragen – niet oplossen- en mogelijk jezelf alsnog troosten en helpen;
Het getriggerde gevoel ebt iets weg, Je ontdekt een onderliggende behoefte, er ontstaat ruimte voor reflectie op de huidige situatie;
Er ontstaat keuzevrijheid in je gedrag.
Op bovenstaande manier bevrijd je jezelf van automatische gedachten en gedragingen. Je kunt steeds meer kiezen wie je wilt zijn!
Comments